Ισχιαλγία (Sciatica) ή ισχιάδα ονομάζουμε κάθε είδους πόνο και σύνολο συμπτωμάτων κατά μήκος του Ισχιακού νεύρου, ανεξάρτητα από το είδος του αιτίου που το προκάλεσε. Οσφυαλγία (Low Back Pain) σημαίνει «πόνος στη μέση». Τα δύο συμπτώματα μπορεί να συνυπάρχουν, αλλά μπορεί να εκδηλώνονται και μεμονωμένα. Στην πράξη, το συχνότερο αίτιο Ισχιαλγίας είναι η Κήλη Δίσκου Οσφύος.[1].

Ανατομική

Το Ισχιακό νεύρο είναι το μακρύτερο και παχύτερο νεύρο του ανθρωπίνου σώματος με περίπλοκη ανατομική πορεία. Σχηματίζεται στην Οσφυϊκή μοίρα της Σπονδυλικής Στήλης κυρίως από τις νευρικές ρίζες (Δεξιά και Αριστερά) Ο5 (Ο4-Ο5) + Ι1 (Ο5-Ι1) + Ι2 + Ι3, αλλά λαμβάνει και αναστομωτικούς κλάδους από τις ρίζες Ο2 + Ο3 + Ο4. Τελικά, μετά το σχηματισμό του κύριου στελέχους του εισέρχεται στην ελάσσονα πύελο πορευόμενο όπισθεν του παχέος εντέρου (και της μήτρας στις γυναίκες) και εξέρχεται στο γλουτό από την υπαπιοειδή εντομή. Στη συνέχεια, περνάει κάτω από τον Απιοειδή μύ, ενίοτε όμως και μέσα από τον Απιοειδή μύ, πάνω από τον Δίδυμο και Έσω Θυροειδή Μύ, πάνω από τον Τετράγωνο Μηριαίο και κάτω από τον Μέγα Γλουτιαίο, και τελικά πορεύεται στο μέσον της απόστασης μεταξύ μείζονος τροχαντήρος και του ισχιακού κυρτώματος για να εισέλθει στο μηρό. Εκεί πορεύεται πίσω από το Δικέφαλο Μηριαίο Μύ μέχρι την ιγνυακή κοιλότητα οπότε χωρίζεται σε κοινό Περονιαίο νεύρο και σε Ιγνυακό νεύρο.[2]
Παθοφυσιολογία
Εντόπιση και Κατανομή Οσφυαλγίας και Ισχιαλγίας

Η Ισχιαλγία, λέγεται και "Σύνδρομο Οσφυοϊερής Ριζοπάθειας" (Lumbosacral Radicular syndrome, LRS) ακολουθεί μιά μεγάλη διαδρομή, από τη μέση, στο γλουτό, στο μηρό, στο γόνατο, στη γάμπα και μερικές φορές μέχρι τον αστράγαλο και τα δάκτυλα του ποδιού, σπάνια δέ στο περίνεο και στα γεννητικά όργανα. Ανάλογα με το ποια ρίζα του ισχιακού πλέγματος είναι ερεθισμένη, είναι διαφορετικά και τα συμπτώματα (ρίζες Ο4, Ο5, Ι1). Η Ισχιαλγία συνυπάρχει κατά κανόνα με την Οσφυαλγία, αλλά όχι πάντα και έχει χαρακτήρες ενός πόνου που αλλάζει θέση, με ή χωρίς αίσθημα σαν «κάψιμο», ή αίσθημα «ψυχρού» στο πόδι, με «μουδιάσματα» ή «βελονιάσματα» στο δέρμα του μηρού, της γάμπας και του ποδιού[3] Σπανιότερα υπάρχει και «τοπική» ισχιαλγία, δηλαδή πόνος σε μία μόνο περιοχή κατανομής της ρίζας του ισχιακού πλέγματος, δηλαδή ο ασθενής μπορεί να πονάει μόνο στον αστράγαλο, στην Περόνη, ή μόνο στο γλουτό, ή μόνο στη γάμπα κ.λπ.[4].
Ταξινόμηση Βλαβών

Οι βλάβες του Ισχιακού νεύρου ταξινομούνται γενικώς στις εξής ομάδες κατά Χαράλαμπο Γκούβα[5]:

* Τραυματικές βλάβες ριζών και Ισχιακού νεύρου: Πρόκειται για σπάνιες βλάβες από τραυματισμό δηλαδή (θλάση, εξελκυσμό, τρύπημα, διατομή, έγκαυμα, κλπ) σε διάφορα ατυχήματα. [6].
* Πιεστικές Βλάβες από Μηχανική πίεση ή τριβή, οσφυοϊεράς ρίζας ή ολοκλήρου του Ισχιακού Νεύρου, σε οποιοδήποτε σημείο της διαδρομής του. [7].
* Βιολογική τοξική παθολογική βλάβη των οσφυοϊερών ριζών ή ολοκλήρου του Ισχιακού Νεύρου: Από χημικές τοξικές ουσίες, παραγόμενες από έκθλιψη δίσκου, από άσηπτες φλεγμονές, μικρόβια, ιούς, ή φλεγμονές ρευματολογικών νοσημάτων, ή από μεταβολικά νοσήματα, πχ σακχαρώδης διαβήτης (διαβητική νευροπάθεια), ή αλκοολισμός (αλκοολική νευροπάθεια), αβιταμίνωση από δυσαπορρόφηση (Beri Beri, Πολυνευροπάθεια αβιταμίνωσης Β1) ή νευροπάθεια Αβιταμίνωσης Β6 και Β12. [8].
* Ιογενείς Βλάβες των Ριζών και του Ισχιακού Νεύρου: Η συχνότερη λοίμωξη είναι ο έρπητας ζωστήρας με την μεθερπητική νευραλγία του ισχιακού νεύρου. [9].
* Νοσήματα του Εγκεφάλου (όγκος, σκλήρυνση κατά πλάκας κλπ) ή του νωτιαίου μυελού (πχ όγκοι, συριγγομυελία, νευρίνωμα, κλπ), με αντανακλώμενο πόνο στο Ισχιακό Νεύρο, ή Νευροεκφυλιστικά νοσήματα του νεντρικού ή περιφερικού Κινητικού νευρώνα (Νόσος Charcot, Lou Gaering), με προσβολή του Ισχιακού Νεύρου, Πολιομυελίτιδα με παράλυση Ισχιακού, Σύνδρομο Guillain Barre, κλπ[10] και [11].
* Σπάνιες παθήσεις που υποδύονται ισχιαλγία: Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις ασθενών με συμπτώματα δήθεν «ισχιαλγίας» οι οποίοι τελικά δεν είχαν πρόβλημα με το ισχιακό νεύρο. Τέτοιες περιπτώσεις ήταν εγκεφαλικό επεισόδιο, σκλήρυνση κατά πλάκας, μεταστάσεις καρκίνου στο Μηριαίο οστό ή και στην Κνήμη, πρωτοπαθής όγκος εγκεφάλου, μεταστάσεις καρκίνου στον εγκέφαλο, πολλαπλούν μυέλωμα στη σπονδυλική στήλη, Νόσος του Paget, κλπ. [12].

Αιτιολογία Κεντρικής και Περιφερικής Ισχιαλγίας

* Κεντρική Ισχιαλγία (Proximal Sciatica) ονομάζουμε αυτή όπου η βλάβη εντοπίζεται στην σπονδυλική στήλη και συνήθως πρόκειται για Κήλες Δίσκων ή Σπονδυλική Στένωση.
* Περιφερική Ισχιαλγία (distal, peripheral sciatica) ονομάζουμε αυτή που οφείλεται σε αίτια πιέσεως του Νεύρου εκτός της σπονδυλικής στήλης, δηλαδή εντός της πυέλου, εντός του γλουτού, του μηρού, του γόνατος, και της κνήμης .
* Πρακτικά η Κεντρική Ισχιαλγία οφείλεται συνήθως σε δισκοπάθεια κάθε μορφής της. Σπάνια υπάρχει κήλη δίσκου χωρίς ισχιαλγία. Η Ισχιαλγία συνοδεύει το 2.2% των περιπτώσεων οσφυαλγίας, και στο 30% των ασθενών αυτών η ισχιαλγία επιμένει πάνω από ένα έτος [13]. Στατιστικά σε έρευνα στο Texas βρέθηκε ότι "το 95% των ασθενών με Κήλη Δίσκου έχει ισχιαλγία, ενώ το αντίθετο είναι σπανιότατο, δηλαδή ασθενής με Κήλη Δίσκου χωρίς ισχιαλγία είναι μία στίς πεντακόσιες περιπτώσεις". [14]

Κεντρικά Aίτια της Ισχιαλγίας[15] :

* Κήλη Δίσκου Οσφύος με πίεση Οσφυϊκής ρίζας.
* Κεντρική Σπονδυλική Στένωση,
* Πλάγια Σπονδυλική Στένωση.
* Πίεση τών Ριζών του Ισχιακού Νεύρου από όγκους κατά την διαδρομή του.
* Παρασπονδυλικοί Ογκοι Σπονδυλικής Στήλης
* Μικροβιακές φλεγμονές Σπονδύλων.
* Ερπης Ζωστήρ Ισχιακού Νεύρου (σπάνιο)
* Σύνδρομο Ευερέθιστων κάτω άκρων (Restless legs Syndrome)

Περιφερικά αίτια Ισχιαλγίας:[16]:

* Πίεση του Ισχιακού Νεύρου στο γλουτό από πολύωρη σκληρή καρέκλα, πολύωρη ετερόπλευρη ξάπλα, χοντρό πορτοφόλι, πιστόλι, κλπ
* Φλεγμονές μαλακών μορίων κατά τη διαδρομή των ριζών του Οσφυοϊερού πλέγματος (Οστεομυελίτις, δισκίτις, Βρουκέλλωση, Φυματίωση, κλπ)
* Χωροκατακτητικές εξεργασίες εντός της πυέλου: Κύησις, Κύστεις Ωοθηκών, ¨ογκοι Πυέλου, Δυσοιλιότητα, Τοξικό μεγάκολο, Σπαστική Κολίτις (ΣΕΕ), κλπ.
* Σύνδρομο του Απιοειδούς Μυός (Piriformis Syndrome): Προκαλεί Ισχιαλγία, λόγω πίεσης του Ισχιακού Νεύρου στη διαδρομή του υπό τόν Απιοειδή μύ.
* Σύνδρομο Ταρσιαίου Σωλήνος (Tursal tunnel syndrome): Προκαλεί αντανακλώμενο πόνο κατά μήκος του Κνημιαίου Νεύρου,πού συγχέεται με Ισχιαλγία.
* Θυλακίτιδα του Μείζονος Τροχαντήρος (Trochanteric Bursitis)
* Θυλακίτιδα του Ισχιακού Κυρτώματος (Ischial Bursitis)
* Φλεγμονές μαλακών μορίων κατά τή διαδρομή των ριζών και του Ισχιακού Νεύρου.
* Διαβητική Νευροπάθεια, Αλκοολική Νευροπάθεια, Νευροπάθεια από έλλειψη βιταμινών Β1, Β6, Β12, Τοξική Νευρίτιδα του Ισχιακού Νεύρου από Νερική ανεπάρκεια, κλπ
* Αισθητική Πολυνευροπάθεια κάτω άκρων της τρίτης ηλικίας.
* Αλλα σπάνια αίτια, ξένα σώματα, όπως πχ. καρφίτσα στό γλουτό [17].

Παραπομπές

1. ↑ Γεώργιος Χαρτοφυλακίδης: «Επίτομη Ορθοπεδική», εκδόσεις Παρισιάνος, Αθήνα 1981
2. ↑ Werner Platzer: «Επίτομη Ανατομική», Springer Verlag, 1985, Ελληνική μετάφραση, εκδόσεις Λίτσας, 1986
3. ↑ Γκούβας Χαράλαμπος: "Τραυματική Νευροανατομία και Ορθοπεδική Νευρολογία", έκδοση Β (2010)
4. ↑ Appley Graham and Louis Solomon: "System of Orthopaedics and Fractures", εκδόσεις Churchill Livingstone, London New York, 1993
5. ↑ Xαράλαμπος Γκούβας: «Χειρουργική Νευροανατομία και Ορθοπεδική Νευρολογία», έκδοση Ιδρύματος Μουσείο Τεχνών και Επιστημών Πρέβεζας, 2010
6. ↑ Xαράλαμπος Γκούβας: «Χειρουργική Νευροανατομία και Ορθοπεδική Νευρολογία», έκδοση Ιδρύματος Μουσείο Τεχνών και Επιστημών Πρέβεζας, 2010
7. ↑ Xαράλαμπος Γκούβας: «Χειρουργική Νευροανατομία και Ορθοπεδική Νευρολογία», έκδοση Ιδρύματος Μουσείο Τεχνών και Επιστημών Πρέβεζας, 2010
8. ↑ Xαράλαμπος Γκούβας: «Χειρουργική Νευροανατομία και Ορθοπεδική Νευρολογία», έκδοση Ιδρύματος Μουσείο Τεχνών και Επιστημών Πρέβεζας, 2010
9. ↑ Xαράλαμπος Γκούβας: «Χειρουργική Νευροανατομία και Ορθοπεδική Νευρολογία», έκδοση Ιδρύματος Μουσείο Τεχνών και Επιστημών Πρέβεζας, 2010
10. ↑ Xαράλαμπος Γκούβας: «Συσχετική Νευροανατομία και Λειτουργική Νευρολογία», έκδοση Νοσοκομείου ΚΑΤ, 1988
11. ↑ Xαράλαμπος Γκούβας: «Χειρουργική Νευροανατομία και Ορθοπεδική Νευρολογία», έκδοση Ιδρύματος Μουσείο Τεχνών και Επιστημών Πρέβεζας, 2010
12. ↑ Xαράλαμπος Γκούβας: «Χειρουργική Νευροανατομία και Ορθοπεδική Νευρολογία», έκδοση Ιδρύματος Μουσείο Τεχνών και Επιστημών Πρέβεζας, 2010
13. ↑ Laurie Barclay και Desiree Lie, MD: Sciatica: Arthritis and Rheumatism, April 2010
14. ↑ Désirée Lie, MD, MSEd , University of Texas: “Strategies for Evaluation and Treatment of Acute Low Back Pain” American Family Physician. 2007;75:1181-1188.
15. ↑ Xαράλαμπος Γκούβας: «Χειρουργική Νευροανατομία και Ορθοπεδική Νευρολογία», έκδοση Ιδρύματος Μουσείο Τεχνών και Επιστημών Πρέβεζας, 2010
16. ↑ Xαράλαμπος Γκούβας: «Χειρουργική Νευροανατομία και Ορθοπεδική Νευρολογία», έκδοση Ιδρύματος Μουσείο Τεχνών και Επιστημών Πρέβεζας, 2010
17. ↑ Xαράλαμπος Γκούβας: «Χειρουργική Νευροανατομία και Ορθοπεδική Νευρολογία», έκδοση Ιδρύματος Μουσείο Τεχνών και Επιστημών Πρέβεζας, 2010

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License