|
|
Ο σπλήνας είναι ένα όργανο του ανθρώπου. Βρίσκεται στην κοιλιά και αποτελεί το μεγαλύτερο όργανο λεμφικού ιστού του οργανισμού.
Θεωρίες στην ιστορική πορεία της ιατρικής
Η κατανόηση των λειτουργιών του σπλήνα απασχολεί τον άνθρωπο για περισσότερα από 2500 χρόνια. Ο Ιπποκράτης δίδασκε ότι ο σπλήνας είναι απαραίτητος για να απορροφά τις υγρές τροφές από το στομάχι, ο Αριστοτέλης πίστευε ότι ο σπλήνας δε συμμετέχει στις ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού, ενώ οι αρχαίοι Έλληνες νόμιζαν ότι η διόγκωσή του χειροτερεύει την απόδοση των αθλητών και χρησιμοποιούσαν καυτά επιθέματα σιδήρου για να ελαττώσουν το μέγεθός του. Αργότερα, ο Γαληνός περιγράφει το σπλήνα ως "όργανο μυστηριώδες" και μόλις το 18ο αιώνα άρχισαν οι γιατροί να αντιλαμβάνονται τη σπουδαιότητά του και να συσχετίζουν τις λειτουργίες του με το ανοσολογικό και αιμοποιητικό σύστημα. Το 1919, οι χειρουργοί Morris και Bullock ήταν οι πρώτοι που παρατήρησαν σε πειραματόζωα ότι η εκτομή του σπλήνα δεν οδηγεί σε θάνατο, αλλά αυξάνει την ευπάθεια στις λοιμώξεις.
Λειτουργίες
Ο σπλήνας είναι υπεύθυνος για τις ακόλουθες λειτουργίες:
1. Αποτελεί αιμοποιητικό όργανο κατά την εμβρυϊκή ζωή (παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων, βλ. Αίμα)
2. λειτουργεί ως ηθμός (φίλτρο) και καθαρίζει το αίμα
1. από γηρασμένα ή παθολογικά ερυθρά αιμοσφαίρια
2. από έγκλειστα που υπάρχουν εντός των ερυθροκυττάρων ή ξένα σωματίδια
3. από αντιγόνα και μικροοργανισμούς
3. παίζει σημαντικό ρόλο στη μη ειδική και ειδική ανοσία του οργανισμού
4. συμμετέχει στο μεταβολισμό του σιδήρου
5. λειτουργεί ως αποθήκη λευκών αιμοσφαιρίων και αιμοπεταλίων (βλ. Αίμα)
Ρόλος στην άμυνα του οργανισμού
Ο σπλήνας αποτελείται από λεμφικό ιστό και φαγοκύτταρα και συμμετέχει στη μη ειδική και ειδική άμυνα του οργανισμού. Παράγοντας ουσίες, όπως οι οψωνίνες, βοηθά στην απομάκρυνση των μικροβίων από την κυκλοφορία. Ο κίνδυνος νόσησης από σοβαρές λοιμώξεις μετά από αφαίρεση του σπλήνα (σπληνεκτομή) ή λειτουργική παύση των δράσεών του (ασπληνία) είναι αυξημένος. Φαίνεται ότι τα παιδιά που έχουν υποστεί σπληνεκτομή έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο λοίμωξης από ό,τι οι ενήλικες. Ο παθογενετικός μηχανισμός της θανατηφόρου λοίμωξης στα άτομα με ασπληνία δεν είναι πλήρως διασαφηνισμένος, ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν αμφισβητήσεις ως προς τον αποτελεσματικότερο τρόπο πρόληψης.
Βιβλιογραφία
* Βώρος Δ., "Χειρουργικές λοιμώξεις", εκδόσεις Παρισιάνου, 2002, κεφ.26, σελ.467-475, ISBN 960-394-118-2
* Jugenburg M, Haddock G, Freedman MH, et al, "The morbidity and mortality of pediatric splenectomy: does prophylaxis make a difference?", J Pediatr Surg 1999, 34(7):1064-7
Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org . Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License
