Ορυκτό ονομάζεται κάθε χημικό στοιχείο ή ανόργανη ένωση φυσικής προέλευσης, που βρίσκεται στο έδαφος ή στο υπέδαφος ή, υπό μορφή διαλύματος, στο νερό.

Ορισμένα ορυκτά, όπως για παράδειγμα το διαμάντι, το θείο και ο χρυσός είναι καθαρά χημικά στοιχεία. Τα πέρισσότερα, όμως, αποτελούνται από κάποια ανόργανη ένωση. Ο Βωξίτης, για παράδειγμα, περιέχει οξείδιο του αργιλίου, ενώ ο γαληνίτης είναι θειούχος μόλυβδος. Τέτοιου είδους ορυκτά βρίσκονται στα πετρώματα, αποτελώντας τα συστατικά τους ενώ άλλα, όπως το χλωριούχο νάτριο (αλάτι) αφθονούν και στη θάλασσα. Ωστόσο, σπάνια ένα ορυκτό βρίσκεται αυτούσιο στην Φύση. Τα περισσότερα ορυκτά περιέχουν και προσμίξεις άλλων ορυκτών.

* Το ορυκτό που αξιοποιείται ως πρώτη ύλη για την εξαγωγή κάποιου στοιχείου ονομάζεται μετάλλευμα. Για παράδειγμα ο βωξίτης είναι μετάλλευμα του αλουμινίου.
* Τα ορυκτά αποτελούν κύριο αντικείμενο μελέτης της Ορυκτολογίας.

Χαρακτηριστικά ορυκτών

1. H λάμψη: είναι η όψη που παρουσιάζει ένα ορυκτό όταν το φως αντανακλά στην επιφάνειά του. Ο γαληνίτης, ο γραφίτης και ο πυρίτης έχουν λάμψη μεταλλική. Τα περισσότερα όμως έχουν λάμψη υαλώδη (χαλαζίας, τοπάζιο κ.ά.) Άλλα, όπως το ζιρκόνιο και το διαμάντι, ανακλούν τις φςτεινές ακτίνες και λάμπουν ζωηρά. Άλλα έχουν ρητινώδη λάμψη, ενώ υπάρχουν ορυκτά μεταξώδη, μαργαριτώδη, γαλακτόχροα, γαιώδη ή λιπαρά.
2. To χρώμα των περισσοτέρων εξαρτάται από πολλές συνθήκες. Ωστόσο, μερικά ορυκτά δεν μεταβάλλουν το χρώμα τους: (ο σιδηροπυρίτης έχει το κίτρινο του ορείχαλκου, ο γαληνίτης είναι γκρίζος, και ο χρυσός κίτρινος).
3. H σκληρότητα, δηλαδή η αντίσταση σε εξωτερικές κρούσεις. Τα ορυκτά είναι τόσο σκληρότερα όσο τα άτομά τους είναι μικρότερα και πυκνότερα. Για τη μέτρηση της ιδιότητας αυτής χρησιμοποιείται η δεκάβαθμη σκληρομετρική κλίμακα Μος (Mohs). Κατά τη κλίμακα αυτή, ο τάλκης φέρεται ως το μαλακότερο ορυκτό (σκληρότητα 1), ενώ το διαμάντι ως το σκληρότερο (σκληρότητα 10). Αναλυτικότερα η κλίμακα αυτή, που επινοήθηκε από τον Mohs (γι' αυτό και φέρει το όνομά του), αποτελείται από τα εξής δέκα ορυκτά, κατά σειρά από το μαλακότερο προς το σκληρότερο: 1. Τάλκης, 2. Γύψος, 3. Ασβεστίτης, 4. Φθορίτης ή αργυροδάμας, 5. Απατίτης, 6. Άστριος, 7. Χαλαζίας, 8. Τοπάζιο, 9. Κορούνδιο, 10. Αδάμας ή Διαμάντι.
4. H γραμμή κόνεως, που δίνει ένα ορυκτό όταν τρίβεται επάνω σε λευκή επιφάνεια από προσελάνη πολλές φορές διαφέρει από εκείνο της φυσικής του κατάστασης. Για παράδειγμα, ο σιδηροπυρίτης δίνει μαύρη γραμμή κόνεως, ενώ ο αιματίτης, του οποίου το χρώμα είναι γκρίζο μεταλλικό ή μαύρο δίνει γραμμή κόνεως αιματέρυθρη (εξ ού και το όνομά του).
5. H πυκνότητα αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ορυκτού αφού είναι το πηλίκο του βάρους του με το βάρος ίσου όγκου νερού. Ποικίλλει ανάλογα με την ποσότητα και το είδος των προσμίξεων
6. H συνεκτικότητα, δηλαδή η αντίσταση που παρουσιάζει ένα ορυκτό σε χτύπημα, κάμψη ή κοπή. Τα περισσότερα ορυκτά θραύονται και κονιορτοποιούνται σε χτυπήματα. Εξαίρεση αποτελεί ο μοσχοβίτης που είναι ελαστικός και ξαναπαίρνει την αρχική του θέση πριν την κάμψη.
7. O σχισμός είναι η ιδιότητα των ορυκτών κρυστάλλων να σχίζονται σε παράλληλα επίπεδα που καθορίζονται από τα κρυσταλλικά συστήματα.
8. Θραύση: Όταν τα ορυκτά θραύονται, εμφανίζουν επιφάνειες θραύσης ποικίλων σχημάτων. Οι επιφάνειες θραύσης του οψιδιανού είναι κογχοειδείς και ανώμαλες, ενώ ο μαγνητίτης παρουσιάζει επιφάνεια θραύσης οδοντωτή.
9. O μαγνητισμός είναι το φαινόμενο που εμφανίζουν ορισμένα ορυκτά όπως ο μαγνητίτης και ο ιλμενίτης, τα οποία είναι φυσικοί μαγνήτες.
10. H ραδιενέργεια εμφανίζεται στα ορυκτά που περιέχουν ουράνιο, θόριο ή άλλα ραδιενεργά στοιχεία.
11. H διαλυτότητα στο νερό που παρατηρείται στο αλάτι καθώς και σε μερικά άλλα ορυκτά που χαρακτηρίζονται ακόμα και από τη γεύση
12. O φθορισμός, ιδιότητα που έχουν ορισμένα ορυκτά να επανεκπέμπουν την ακτινοβολία που δέχονται, σε άλλο, όμως, μήκος κύματος.
13. O χρωματισμός φλόγας αποτελεί και τρόπο αναγνώρισής τους: Όταν ένα ορυκτό τεθεί σε φλόγα φωταερίου την χρωματίζει με χαρακτηριστικό χρώμα. Έτσι, τα ορυκτά του νατρίου χρωματίζουν την φλόγα κίτρινη, του χαλκού πράσινη κτλ.

Ορυκτολογία, Mineralogy

Κατάλογος ορυκτών

Από τη ελληνική Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org και LivePedia.gr. Όλα τα κείμενα είναι διαθέσιμα υπό την GNU Free Documentation License

<-- Search -->