Η χρυσοβήρυλλος (αγγλ. chrysoberyl) είναι ορυκτό οξείδιο του αργιλίου και του βηρυλλίου. Οφείλει το όνομά της στην ελληνική λέξη "χρυσός" (λόγω χρώματος) και το συστατικό της (βηρύλλιο).

Είναι χαρακτηριστικό ορυκτό ορισμένων γρανιτικών πηγματιτών, ενώ απαντάται σε μαρμαρυγιακούς σχιστολίθους στις ζώνες μεταμόρφωσης υπερβασικών πετρωμάτων.

Ορυκτά με τα οποία σχετίζεται, όταν απαντά σε γρανιτικούς πηγματίτες είναι ο χαλαζίας, ο μοσχοβίτης, ο αλβίτης, η βήρυλλος (με την οποία δεν πρέπει να συγχέεται λόγω ονόματος), ο τουρμαλίνης, ο κυανίτης, ο σταυρόλιθος. Στις άλλες περιπτώσεις σχετίζεται με απατίτη, φθορίτη, τουρμαλίνη, γρανάτες και αστρίους.

Εμφανίζει διδυμία κατά {110}, επαναλαμβανόμενη, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση χαρακτηριστικών "κυκλικών διδύμων". Δείγματα αυτών των διδύμων είναι αντικείμενο συλλογής από συλλέκτες ορυκτών. Η χρυσοβήρυλλος είναι ημιπολύτιμος λίθος και χρησιμοποιείται ως τέτοιος. Η πλέον περιζήτητη παραλλαγή της, ο αλεξανδρίτης, έχει την ιδιότητα να μεταβάλει το χρώμα του ανάλογα με το περιβάλλον φως: Στο φως του ήλιου εμφανίζεται σχεδόν σμαραγδόχρους, σε τεχνητό φωτισμό (από λαμπτήρες πυράκτωσης) εμφανίζεται με χρώμα ερυθροϊώδες. Το χαρακτηριστικό αυτό εμφανίζεται επίσης στον σάπφειρο, ενώ τεχνητοί σάπφειροι έχουν κάνει την εμφάνισή τους στις αγορές ως "αλεξανδρίτες". Μια άλλη παραλλαγή της χρυσοβηρύλλου με έγκλειστα σε σχήμα βελόνης δημιουργεί, κατά τη διέλευση του φωτός από τον κρύσταλλο, την εικόνα του "ματιού της γάτας". Η παραλλαγή αυτή ονομάζεται κυμοφανής (cymophane).

Η χρυσοβήρυλλος απαντά σε πολλές περιοχές του κόσμου. Αξιομνημόνευτες εμφανίσεις, λόγω μεγέθους και σχήματος κρυστάλλων είναι στη Βραζιλία - ιδιαίτερα στις περιοχές Tancredo, Itaguacu και Colatina του Espírito Santo, στη Minas Gerais και στην Bahia - στα Ουράλια όρη, στη Μαδαγασκάρη, τη Σρι Λάνκα και τη Μπούρμα. Δεν απαντά στην Ελλάδα.

Πηγές

* Handbook of Mineralogy
* Mindat.org
* Galleries.com
* Webmineral.com

Δείτε επίσης

* Κατάλογος ορυκτών

Βιβλιογραφία

* James Dwight Dana, Manual of Mineralogy and Lithology, Containing the Elements of the Science of Minerals and Rocks, READ BOOKS, 2008 ISBN 1443742244
* Walter Schumann, R. Bradshaw, K. A. G. Mills, Handbook of Rocks, Minerals and Gemstones, Houghton Mifflin Harcourt, 1993 ISBN 0395511372

Ορυκτολογία, Mineralogy