Ο μπαστναζίτης (αγγλ. Bastnäsite) είναι ανθρακικό / φθοριούχο ορυκτό των σπανίων γαιών δημητρίου, υττρίου και λανθανίου. Οφείλει το όνομά του στο ορυχείο Bastnäs (περιοχή Västmanland) της Σουηδίας όπου πρωτοεντοπίστηκε. Το όνομα "μπαστναζίτης" αναφέρεται, στην πραγματικότητα, σε τρία ορυκτά, ανάλογα με το ποια από τις σπάνιες γαίες υπερτερεί κάθε φορά στη σύστασή του: Έτσι υφίσταται ο μπαστναζίτης-Ce, μπαστναζίτης-La και ο μπαστναζίτης-Y. Οι διαφορές των τριών ορυκτών είναι ανεπαίσθητες από πλευράς ορυκτολογικών ιδιοτήτων και συνήθως απαντούν μαζί, με τον μπαστναζίτη-Ce να υπερτερεί ποσοτικά. Μαζί με τον μοναζίτη αποτελεί το κυριότερο ορυκτό του δημητρίου αλλά και του ευρωπίου (ποσοστό μέχρι 0,1%).
Εμφάνιση, παραγενέσεις

Απαντά συνήθως σε υδροθερμικές αποθέσεις, είναι όμως γνωστές και πρωτογενείς εμφανίσεις του σε εκρηξιγενή πετρώματα, εντός γρανιτών, αλκαλικών συηνιτών και καρμπονατιτών. Απαντά και εντός μεταμορφωμένων πετρωμάτων (μεταμορφώσεις επαφής), ενώ είναι σπάνιες οι εμφανίσεις του ως ορυκτού διείσδυσης σε ιζηματογενείς αποθέσεις.

Σχετίζεται με αλλανίτη, δημητριίτη, παριζίτη, φθορίτη, αλβίτη, μοναζίτη, ανάλκιμο, χαλαζία, βαρύτη, ζιρκόνιο, γαληνίτη και αρκετά ορυκτά των σπανίων γαιών.

Απαντά σε πολλά σημεία της Γης. Αξιόλογα κοιτάσματά του υπάρχουν στη Σουηδία, το Εσκή Σεχίρ στην Τουρκία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, τη Μαδαγασκάρη, το Μπουρουντί, την Τανζανία, τη Ζάμπια, την περιοχή Ariege στη Γαλλία, την Εσωτερική Μογγολία (Κίνα), τα Ουράλια όρη στη Ρωσία, τις ΗΠΑ (Κολοράντο, Νέο Μεξικό, Καλιφόρνια) και το Mont Saint Hilaire του Καναδά. Δεν έχει αναφερθεί ύπαρξή του στην Ελλάδα.

Σημειώσεις

1. ↑ Αναφέρεται στο δημητριούχο ορυκτό

Πηγές

* Handbook of Mineralogy
* Mindat.org
* Galleries.com
* Webmineral.com

Δείτε επίσης

* Κατάλογος ορυκτών

Βιβλιογραφία

* James Dwight Dana, Manual of Mineralogy and Lithology, Containing the Elements of the Science of Minerals and Rocks, READ BOOKS, 2008 ISBN 1443742244
* Frederick H. Pough, Roger Tory Peterson, Jeffrey (PHT) Scovil, A Field Guide to Rocks and Minerals, Houghton Mifflin Harcourt, 1988 ISBN 039591096X
* Walter Schumann, R. Bradshaw, K. A. G. Mills, Handbook of Rocks, Minerals and Gemstones, Houghton Mifflin Harcourt, 1993 ISBN 0395511372

Ορυκτολογία, Mineralogy