Οπτικό όργανο , που έχει την ιδιότητα να μεγεθύνει τα μικρά αντικείμενα και να μας φανερώνει όλες εκείνες τις λεπτομέρειές τους που είναι αδύνατο να δούμε με γυμνό μάτι.

Χρησιμοποιείται στη φυσική, τη χημεία, την ιατρική (για μικροβιολογικές εξετάσεις κ.ά.), στην ορυκτολογία και γενικά σε πάρα πολλούς άλλους τομείς.

Ήταν η εφεύρεσή του επαναστατική, γιατί με το μικροσκόπιο δόθηκε η δυνατότητα να μελετηθεί ο μικρόκοσμος σ' όλες του τις λεπτομέρειες.

Ανακαλύφτηκε το 1590 απ' το Ζαχαρία Γιάνσεν (Zacharias Janssen). Αποτελείται από δυο βασικούς φακούς, τον αντικειμενικό (αυτόν που βρίσκεται στη μεριά του αντικειμένου) και τον προσοφθάλμιο (που είναι προς τη μεριά του ματιού).

Η μεγέθυνση του αντικειμένου γίνεται σε δυο φάσεις. Η μια είναι εκείνη που πετυχαίνεται απ' τον αντικειμενικό φακό κι η δεύτερη απ' τον προσοφθάλμιο. Ρυθμίζεται ο βαθμός μεγέθυνσης, απ' την απόσταση που υπάρχει ανάμεσα στους δυο φακούς. Όσο πιο μεγάλη είναι η απόσταση, τόσο πιο μεγάλη είναι κι η μεγέθυνση.

Έχουμε απλά μικροσκόπια και σύνθετα, όταν έχουν περισσότερους από δυο φακούς κι άλλα βοηθητικά εξαρτήματα, όπως αυτά για το φωτισμό κλπ.

Μερικά μικροσκόπια έχουν και φωτογραφική πλάκα και σύστημα προβολής, που μ' αυτά μπορεί να κινηματογραφείται ο μικρόκοσμος.

Επειδή με το συνηθισμένο μικροσκόπιο η μεγέθυνση είναι περιορισμένη, όταν παρουσιάζονται περιπτώσεις έρευνας απειροελάχιστων σωματιδίων, τότε χρησιμοποιείται το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο.

Μ' αυτό εξετάζονται τα κολλοειδή διαλύματα, φυσικές και τεχνητές ίνες, ο σχηματισμός κρυστάλλων κλπ.

* Zacharias Janssen, Michael W. Davidson, The Florida State University

* Helen Purtle, "History of the Microscope," Encyclopedia of Microscopy and Microtechnique, (New York: Van Nostrand Reinhold Co., 1973). Article also published in Helen Purtle (ed), The Billings Microscope Collection of the Medical Museum, Armed Forces Institute of Pathology (2nd edition), (Washington: Armed Forces Institute of Pathology, 1974).

Οπτική