.
Η λεύκα ή λεύκη (γένος Populus) είναι φυλλοβόλο δένδρο, με ωοειδή φύλλα και λευκό κορμό που αναπτύσσει μεγάλο ύψος, μέχρι 50 μέτρα. Τα άνθη της σχηματίζουν κρεμαστές ταξιανθίες ιούλων και οι καρποί τους καλύπτονται από λευκό χνούδι. Ανήκουν στην οικογένεια των ιτεϊδών ή σαλακιδών. Οι λεύκες αναπτύσσονται σε εδαφή με μεγάλη υγραδία, όπως για παράδειγμα οι όχθες των ποταμών. Χρησιμοποιούνται ευρέως ως καλλωπιστικό δέντρο, καθώς έχουν το πλεονέκτημα ότι αναπτύσσονται πολύ γρήγορα και αποκτούν μεγαλο μέγεθος και για τη κόμη τους.
Περιγραφή
Η λεύκα είναι φυλλοβόλο δένδρο ταχυαυξές, με μεγάλη παραβλαστικότητα. Φέρει λοβωτά φύλλα με γυαλιστερή ανοιχτοπράσινη την επάνω επιφάνεια και λευκή χνοώδη την κάτω. Τα θηλυκά φυτά, όταν ανθίζουν τέλη Μαρτίου με αρχές Απριλίου, παράγουν λευκούς σπόρους που μοιάζουν με βαμβάκι, το οποίο διασπείρεται σε μεγάλη απόσταση δημιουργώντας μεγάλα προβλήματα. Πολύ ανθεκτικό στις παραθαλάσσιες φυτεύσεις, αναπτύσσει επιφανειακές ρίζες που δημιουργούν προβλήματα σε παρακείμενες κατασκευές. Ευδοκιμεί σε ηλιόλουστες θέσεις και γόνιμα, πολύ υγρά εδάφη. Φυτεύεται μεμονωμένα, σε δενδροστοιχίες καθώς και για την παραγωγή ξύλου. Αντέχει σε χαμηλές θερμοκρασίες κάτω των -20 °C. Πολλαπλασιάζεται εύκολα με μοσχεύματα. Η λεύκα χρησιμοποιείται κυρίως για τη γρήγορη αναδάσωση περιοχών που είναι υγρές, αλλά ακατάλληλες για άλλη καλλιέργεια. Ακόμη, για τη δημιουργία πράσινου σε πάρκα και σε πλατείες. Το ξύλο της είναι γενικά άσπρο, ελαφρό, μαλακό, δουλεύεται πολύ εύκολα, δεν είναι όμως πολύ γερό. Ακόμη χρησιμοποιείται στη χαρτοποιία για την παραγωγή κυτταρίνης, στην κατασκευή σπιρτόξυλων και άλλων μικροαντικειμένων.
Είδη
Στην Ελλάδα τα πιο γνωστά είδη είναι η Λεύκη η λευκή (Populus alba) με φλοιό άσπρο, που το ξύλο της χρησιμοποιείται στη βιομηχανία κυτταρίνης και η Λεύκη η μέλαινα (Populus nigra) το γνωστό καβάκι, που φυτρώνει μόνη της στις όχθες των ποταμών και σε υγρούς τόπους σ' όλη την Ελλάδα κι έχει κόμη σχεδόν πυραμιδοειδή.Άλλη γνωστή λεύκα είναι η Λεύκη η τρέμουσα που φυτρώνει στις ορεινές και υγρές περιοχές της Ελλάδας. Σήμερα υπάρχουν και καλλιεργούνται πολλά υβρίδια από τις λεύκες αυτές, κυρίως στη Μακεδονία, στη Θεσσαλία κοντά στα ποτάμια και τις λίμνες και στις μεγάλες εθνικές οδούς.
Λεύκη η μέλαινα
Λεύκη η τρέμουσα ( Populus tremula). Αναφέρεται και ως λεύκη η τρεμόφυλλος. Δέντρο με ύψος ως 25 μέτρα. Η κόμη του είναι αραιή και σφαιρόμορφη. Ο φλοιός είναι στην αρχή λείος, αργότερα με επιμήκεις σχισμές, με γκριζωπό ή λαδογκριζωπό χρώμα. Τα νεαρά κλαδιά έχουν χρώμα καστανό και είναι λεία.
Λεύκη η λευκή (Populus alba). Συναντάται επίσης και η ονομασία λεύκη η αργυρόφυλλος. Φυλλοβόλο δέντρο, με κορμό μεγάλο και φλοιό γκριζωπό. Φθάνει τα 20 μ. ύψος και 12 μ. διάμετρο. Παρουσιάζει διφυλλία. Τα φύλλα των βραχυκλαδίων έχουν παρυφές κολπωτά οδοντωτές και των μακροκλαδίων είναι έλλοβα (μεγάλα δερματώδη, 10Χ8 εκ. με 3-5 λοβούς). Στην κάτω επιφάνεια φέρουν λευκό επίχρισμα, που δίνει την αίσθηση του λευκού δένδρου. Είναι δίοικο είδος, τα άνθη του δεν αυτογονιμοποιούνται. Ανθίζει το Μάρτιο. Τα αρσενικά και τα θηλυκά άνθη δημιουργούν μεγάλους ιούλους. Περιέχουν τριχωτά σπέρματα, που μεταφέρονται από τους ανέμους σε μεγάλες αποστάσεις. Ωριμάζουν πολύ νωρίς (Μάρτιο με Απρίλιο). Δεν αντέχει στη σκίαση ούτε σε παγετούς, αλλά αντέχει σε δυνατούς ανέμους. Συναντάται σε δάση και παρυδάτιες περιοχές. Ευδοκιμεί σε ξηρότερα εδάφη από ότι τα άλλα μέλη του γένους. Δεν μεγαλώνει σε εκτεθειμένα υψίπεδα αλλά αντέχει στην παραθαλάσσια έκθεση αν και μπορεί να αποκλαδωθεί απ' τον αέρα. Προτιμά τα ξηρά ή νωπά εδάφη, αλλά αναπτύσσεται σε όλους του τύπους, από ελαφριά αμμώδη μέχρι πολύ βαριά πηλώδη, καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη. Επίσης ζει σε όξινα, ουδέτερα ή αλκαλικά εδάφη. Πρέπει να συγκαλλιεργηθούν για να παραχθεί ο σπόρος. Διασταυρώνεται εύκολα με άλλα μέλη του ιδίου γένους. Αποτελεί τροφή για την άγρια πανίδα. Χρησιμοποιείται στη δημιουργία ανεμοφραχτών, στην παραγωγή αυξητικών ορμονών για φυτά. Καλλιεργείται επίσης για το ξύλο του, το οποίο όμως δεν είναι καλής ποιότητας. Κατάλληλο για διακόσμηση. Στο είδος αυτό υπάγονται οι ποικιλίες Λεύκη η λευκή η πυραμιδοειδής (Populus alba pyramidalis), Λεύκη η λευκή η μακρόφυλλος (Populus alba macrophylla) και η Λεύκη η λευκή η λευκάζουσα (Populus alba canescens).[1]
Λεύκη η λευκή
Λεύκη η μέλαινα,[2] καβάκι (από την τουρκική ονομασία του δέντρου Kavak) (Populus nigra). Φυλλοβόλο δέντρο φθάνει τα 30 μ. ύψος και 20 μ. διάμετρο. Φτάνει στην ωριμότητα στα 100 χρόνια και μετά παρακμάζει. Βρίσκεται σε νωπά εδάφη μέσα σε δάση και παράπλευρα ρευμάτων. Τα φύλλα του έχουν τριγωνικό ή ρομβοειδές σχήμα, με οδοντωτές παρυφές. Η άνω επιφάνεια είναι βαθυπράσινη και η κάτω ανοιχτοπράσινη. Είναι δίοικο είδος, δεν αυτογονιμοποιούνται τα άνθη του. Ανθίζει τον Μάρτιο και Απρίλιο. Τα αρσενικά και τα θηλυκά άνθη δημιουργούν μεγάλους κρεμαστούς ιούλους. Περιέχουν τριχωτά σπέρματα, που μεταφέρονται από τους ανέμους σε μεγάλες αποστάσεις. Ωριμάζουν πολύ νωρίς (Απρίλιο και Μάιο). Αντέχει στους ισχυρούς ανέμους και στην ξηρασία όχι όμως στη σκίαση. Είναι σχετικά ανθεκτικά στον άνεμο, αν δεν μεγαλώνει σε εκτεθειμένα υψίπεδα μέρη. Δεν αντέχει τη σκιά και τον υπόγειο ή υπέργειο ανταγωνισμό (δεν ανέχεται άλλα δένδρα κοντά του). Ζει σε χαλαρά, μέτρια έως πολύ βαριά εδάφη καλά αποστραγγιζόμενα. Αναπτύσσεται επίσης σε όξινα, ουδέτερα και αλκαλικά εδάφη Αναπτύσσεται λιγότερο σε υγρά, φτωχά, όξινα εδάφη και λεπτά ξηρά εδάφη. Διασταυρώνεται εύκολα με άλλα μέλη του ιδίου γένους. Χρησιμοποιείται ευρέως στην ιατρική, σε ανεμοφράχτες και για χαμηλής ποιότητας ξυλοκατασκευές.[3]
Άλλα γνωστά είδη είναι η Λεύκη η βαλσαμώδης (Populus balsamifera), Λεύκη η καναδική (Populus x canadensis), Λεύκη η ετερόφυλλος (Populus heterophylla), Λεύκη η υπόλευκος (Populus candicans) και η Λεύκη η τρεμοφυλλοειδής (Populus tremuloides ή Populus graeca)[4]. Και τα πέντε είδη είναι ιθαγενή της Βορείου Αμερικής, καλλιεργούνται όμως σε πολλά μέρη ως καλλωπιστικά.[5]
Η λεύκα στη μυθολογία
Η αρχαία ελληνική ονομασία του δέντρου ήταν Αχερωίς[6] ή Αίγειρος[7][8]. Την αναφέρουν ο Όμηρος και ο Ησίοδος καθώς και ο Θεόφραστος στο έργο του Περί φυτών. Η λεύκη αναφέρεται επίσης στην ελληνική μυθολογία. Σύμφωνα με ένα μύθο ο γιος του ήλιου, ο Φαέθων, οδηγώντας το άρμα του πατέρα του πλησίασε τόσο πολύ τη γη που κάηκε ένα μέρος από το άρμα. Ο Δίας για να μην γίνει μεγαλύτερη καταστροφή τον κατακεραύνωσε και αυτός έπεσε νεκρός στον Ηριδανό ποταμό. Εκεί στις όχθες του ποταμού τον βρήκαν οι αδελφές του οι Ηλιάδες και από τη λύπη τους μεταμορφώθηκαν σε αίγειρες (λεύκες) και τα δάκρυά τους έγιναν κεχριμπάρι. Άλλος μύθος αναφέρει ότι η Λεύκη ήταν κόρη του Ωκεανού. Ο Άδης την άρπαξε στο βασίλειό του και όταν πέθανε την μεταμόρφωσε σε δέντρο, την αργυρόφυλλη λεύκα. Αναφέρεται επίσης η Λεύκα του Δία. Αυτή ήταν μυθικό ιερό δέντρο στην Κρήτη κάτω από το οποίο γεννήθηκε ο Δίας. Σύμφωνα με τον μύθο, η Λεύκα του Δία φύτρωνε στην Κρήτη έξω από το Ιδαίον Άντρον. Το δέντρο αυτό ήταν το μοναδικό του είδους του που έφερε καρπούς, αφού όλα τα άλλα έχαναν τους καρπούς τους πριν ωριμάσουν. Στη σπηλιά αυτή και κάτω από την σκιά της Λεύκας μεγάλωσε ο Δίας. Στο ίδιο σημείο παρέλαβε ο Μίνωας τους νόμους από τον ολύμπιο θεό για να τους παραδώσει στους κατοίκους της Κρήτης. Σύμφωνα με τον Θεόφραστο, στο σημείο αυτό γινόταν θυσία. Στους νόμους του Πλάτωνα μνημονεύεται ένα φαρδύ μονοπάτι με δέντρα γύρω γύρω που οδηγούσε από την Κνωσσό μέχρι στο σημείο που φύτρωνε η Λεύκα. Κοντά στο δέντρο αυτό φύτρωνε δάσος από γηραιότατα κυπαρίσσια, το οποίο έκρυβε τα θεμέλια πανάρχαιου ναού της Ρέας.
Φύλλωμα της λεύκης της τρεμούσης
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις.
Η εποχή της άνθισης είναι Μάρτιο και Απρίλιο. Για θεραπευτικούς λόγους χρησιμοποιείται κύρια ο φλοιός του δέντρου. Έχουν όμως θεραπευτική δράση άνθη, βλαστοί και φύλλα του δέντρου. Ο φλοιός συλλέγεται την άνοιξη. Κατά την συλλογή φροντίζουμε να μην τον αφαιρέσουμε σε μορφή δακτυλίου γύρω από τον κορμό, γιατί τότε σκοτώνουμε το δέντρο. Η Λεύκη η μέλαινα ή καβάκι και η Λεύκη η τρέμουσα ή αγριόλευκα είναι δύο από τα πολλά είδη που έχουν θεραπευτικές ιδιότητες.[9] Στη φαρμακευτική χρησιμοποιούνται η P.alba (Λεύκη η λευκή ή αργυρόφυλλος) και η P. tremuloides (Λεύκη η τρεμοφυλλοειδής).Όλα τα είδη έχουν περίπου τις ίδιες φαρμακευτικές ιδιότητες. Διαφέρουν μόνο στην αποτελεσματικότητα π.χ. η Λεύκη η μέλαινα έχει εντονότερη δράση από την Λεύκη την τρέμουσα.
Η λεύκη δρα ως αντιφλεγμονώδες, στυπτικό, αντισηπτικό, αναλγητικό και χολαγωγό.Είναι εξαιρετικό ίαμα για την θεραπεία της αρθρίτιδας και των ρευματισμών, όταν υπάρχει έντονος πόνος και οίδημα. Η χρήση της είναι παρόμοια με αυτή της Μαύρης Ιτιάς. Είναι αποτελεσματικότερη όταν χρησιμοποιηθεί σαν μέρος της ευρύτερης θεραπείας και όχι μόνη της. Βοηθά πολύ σε οξείες φάσεις ρευματοειδούς αρθρίτιδας, πόνους μυών και πόνους κατά την εμμηνορρυσία.Ως χολαγωγό διεγείρει την πέψη και ιδιαίτερα την λειτουργία του στομάχου και του ήπατος (όταν υπάρχει ανορεξία). Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε εμπύρετα κρυολογήματα και λοιμώξεις, όπως η κυστίτιδα.Ως στυπτικό βοηθά στη θεραπεία της διάρροιας. Τα μπουμπούκια της λεύκας χρησιμοποιούνται για τις αιμορροΐδες, ως επουλωτικά, διουρητικά και αποχρεμπτικά, καθώς και ως εφιδρωτικά σε περιπτώσεις ρευματισμών και φλεγμονών της ουροδόχου κύστης. Χρησιμοποιούνται ακόμη για να αυξήσουν την αμυντική ικανότητα του οργανισμού έναντι της υπεριώδους ακτινοβολίας. Τα φύλλα και οι βλαστοί σε αφέψημα βοηθούν εξωτερικά ως επουλωτικό και καταπραϋντικό.Οι οφθαλμοί του δέντρου έχουν χρησιμοποιηθεί κατά της πολυαρθρίτιδας, ενώ στη φαρμακοποιία ήταν ενδεδειγμένα για τις παθήσεις των αγωγών του ουροποιητικού συστήματος, για τη βρογχίτιδα και τους ρευματισμούς. Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται βάμμα από τα φύλλα και το φρέσκο ξύλο της Λεύκης της τρεμούσης εναντίον των φλεγμονών της ουρήθρας και της ουροδόχου κύστης, για τις εγκύους.
Σημειώσεις
↑ Λεξικόν φυτολογικόν. Γεννάδιος, Αθήνα 1914
↑ schwarzpappel
↑ http://www.dwdekamhnes.gr/fita/files/populus.htm
↑ http://www.plantlives.com/docs/P/Populus_tremuloides.pdf
↑ Λεξικόν φυτολογικόν. Γεννάδιος, Αθήνα 1914
↑ Η λεύκη στην Ιλιαδα
↑ Λεξικόν φυτολογικόν. Γεννάδιος, Αθήνα 1914
↑ Δημητράκου, Μέγα λεξικόν όλης της ελληνικής γλώσσης
↑ Λεύκα
Retrieved from "http://el.wikipedia.org/"
All text is available under the terms of the GNU Free Documentation License
