Ο ανατολικός πλάτανος είναι ένα πολύ μεγάλο, ταχέως αναπτυσσόμενο και μακρόβιο είδος φυλλοβόλου δέντρου, που ανήκει στην οικογένεια των Πλατανοειδών.

Περιγραφή

Τα ιθαγενή δέντρα του ανατολικού πλατάνου απαντώνται στον ευρασιατικό χώρο και συγκεκριμένα από τα Βαλκάνια μέχρι το Ιράν. Άλλες πληροφορίες θέτουν τα όρια της ύπαρξής τους από την Ιβηρική χερσόνησο στα δυτικά μέχρι τα Ιμαλάια στα ανατολικά. Όπως είναι γνωστό από τα αρχαία χρόνια (από τότε καλλιεργείται το είδος αυτό), είναι σχετικά δύσκολο να προσδιοριστεί εάν πραγματικά το είδος αυτό είναι πράγματι αυτόχθον. Συναντάται με το όνομα Πλάτανος και τα ομόρριζά του στην Ευρώπη ή με το όνομα Chenar και τα ομόρριζά του από την Τουρκία μέχρι την Ινδία.

Ο ανατολικός πλάτανος βρίσκεται συχνά κοντά σε ποτάμια μαζί με άλλα δέντρα, όπως σημύδες, ιτιές και λεύκες. Παρόλα αυτά, μπορεί να επιβιώσει και σε ξηρά εδάφη.

Όπως και άλλα είδη πλατάνου, τα φύλλα του είναι παλαμοειδή. Συνήθως, έχουν χνούδι, το οποίο μπορεί να σκληρύνει. Τα άνθη και οι καρποί του έχουν σφαιρικό σχήμα και βρίσκονται σε ομάδες των δύο ή των έξι. Σημαντικές διαφορές παρατηρούνται ανάμεσα στα άγρια είδη και στα υβρίδια του platanus x hispanica και του αμερικανικού πλατάνου.

Συνήθως καλλιεργείται σε περιοχές με εύκρατο κλίμα, αν και ωφελείται από τα ζεστά καλοκαίρια.

Τα φύλλα και ο φλοιός του ανατολικού πλατάνου έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες. Χρησιμοποιούνται επίσης και χρωστικές για τα υφάσματα από τα κλαδιά και τις ρίζες. Χρησιμοποιείται στην ξυλεία και συγκεκριμένα στην επιπλοποιεία για τη δημιουργία επίπλων εσωτερικού χώρου.
Μύθοι και λαϊκές παραδόσεις
Το δέντρο του Ιπποκράτη

Από τα αρχαία χρόνια, το ανατολικός πλάτανος έχει ιδιαίτερη σημασία για τους περσικούς κήπους, στους οποίους τα βασικά στοιχεία είναι το νερό και η σκιά. Εκεί υπάρχει ένα δέντρο με την ονομασία chanar (περσικά), για τον οποίο η παράδοση λέει ότι ο Ξέρξης έγραψε μια ωδή, προς έκπληξη των Ελλήνων. Αυτή η ωδή βρίσκεται στην όπερα του Χαίντελ Ξέρξης.
Ανατολικός πλάτανος
Προύσα, Τουρκία

Φημισμένος είναι και ο πλάτανος του Ιπποκράτη στην Κω, κάτω από τον οποίο ο Ιπποκράτης δίδαξε την επιστήμη της ιατρικής. Στη Φυσική ιστορία του Πλινίου[1] αναφέρονται πλάτανοι που βρέθηκαν στο νησί του Διομήδη, και εισήχθησαν στην ελληνική Σικελία από τον Διονύσιο τον Πρεσβύτερο (432-367 π.Χ.), τύρρανο των Συρακουσών, που μετέφερε πλατάνους στην πόλη Ρέγκιο (σημερινή Reggio di Calabria), που θεωρήθηκαν ως θαύμα για το παλάτι του και, σύμφωνα με τον Πλίνιο, διαδόθηκαν στη Γαλατία.

Ο Πλίνιος κάνει λόγο και για τον Πλάτανο της Αθηναϊκής Ακαδημίας, ο οποίος είχε ύψος 15 μέτρα. Ο Λίκινος Μουκιανός, έξαρχος της Λυκίας, πραγματοποίησε ένα συμπόσιο 19 ατόμων και ο αυτοκράτορας Καλιγούλας άλλο ένα συμπόσιο 15 ατόμων σε ένα δεντρόσπιτο στα κλαδιά του πλατάνου στο Velletri.

Το ιερό άλσος πλατάνων της Ακαδημίας, έξω από την Αθήνα, ήταν ο χώρος άσκησης της περιπατητικής φιλοσοφίας.

Τα περισσότερα ελληνικά χωριά έχουν ένα ή περισσότερα πλατάνια στην κεντρική πλατεία, στα οποία συνήθως είχαν και πηγές (σήμερα έχουν αντικατασταθεί από βρύσες). Πολλά από αυτά έχουν μεγάλα κοιλώματα για παιχνίδι ή που λειτουργούν ως σημείο συνάντησης παιδιών και εφήβων. Επίσης, μερικές φορές φωτίζονται και αναδεικνύονται ως αξιοθέατα.
Ανατολικός πλάτανος στο πάρκο Cambron-Casteau (Βέλγιο).
Σημειώσεις

↑ xii.3. Ο ισχυρισμός του Πλινίου δεν εντελώς αληθής. Υπάρχουν αναφορές για τη χρήση των παραγώγων του πλατάνου ως ιατρικών μέσων για την αιμορραγία του ματιού (χρήση ως αλοιφή), τα τσιμπήματα, τα δαγκώματα, τις χιονίστρες και τις λοιμώξεις. Σημείωση: Μην εφαρμόσετε τις μεθόδους αυτές χωρίς ιατρική συμβουλή.

Αναφορές

World Conservation Monitoring Centre-1998-Ανατολικός πλάτανος (έγινε λήψη στις 10 Μαΐου του 2006).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Χρήσεις του φυτού (Αγγλικά)
Ανατολικός πλάτανος (Αγγλικά)
Chenarestan (Αγγλικά)
Το δέντρο Chinar, άρθρο του Pran Nath Wanchoo στο Vitasta, τόμος 35 (Αγγλικά)

Δέντρα

Scientific Library