Lagoos

Λαγωός (Λατινικά: Lepus, συντομογραφία: Lep) είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι νότιος αστερισμός και συνορεύει με τους αστερισμούς Ωρίωνα, Ηριδανό, Γλυφείον, Περιστερά, Μέγα Κύνα και Μονόκερω. Παρά το γεγονός ότι βρίσκεται ολόκληρος στο νότιο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, ο Λαγωός είναι ορατός στο σύνολό του από την Ελλάδα, τα βράδια του Ιανουαρίου.

Ο Άρατος χαρακτηρίζει τους λίγους και σχετικώς αμυδρούς αστέρες του ως «γλαυκούς». Αναπαριστά έναν λαγό, αιτιολογημένα ως κάτω από τον κυνηγό Ωρίωνα, καθώς γράφει και ο Riccioli.

Οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι δεν είχαν άλλες ονομασίες, και απλώς προσέθεταν και κατάλληλα επίθετα, π.χ.: δασύπους, levipes («ελαφροπόδαρος»), velox (γρήγορος), κλπ..

Οι Άραβες υιοθέτησαν τον κλασικό τίτλο ως Al Arnab, που παρεφθάρη στα Alarnebet, Elarneb, Harneb. Παρομοίως και οι Εβραίοι ως Arnebeth. Αλλά οι πρώτοι Άραβες γνώριζαν το βασικό τετράπλευρο του Λαγωού (αστέρες α, β, γ, δ) ως Al Kursiyy al Jabbar και Al Arsh al Jauzah, δηλαδή «Το κάθισμα του Γίγαντα» και «Ο θρόνος του Jauzah». Από τον Al Sufi σώζεται η περιστασιακή ονομασία Al Nihal (= οι καμήλες που ξεδιψούν) για το τετράπλευρο, μία αναφορά στο «ποτάμι» του Γαλαξία.

Κατά τον Hewitt στους αρχαίους Αιγυπτίους ο Λαγωός ήταν η Βάρκα του Όσιρι, όπου ο Όσιρις ταυτιζόταν με τον Ωρίωνα. Πάντως στη Δενδερά απεικονίζεται στη θέση του ένα φίδι που φαίνεται να δέχεται επίθεση από κάποιο αρπακτικό πτηνό, κάτι που μιμήθηκαν οι περσικοί ζωδιακοί κύκλοι. Οι Κινέζοι πάλι γνώριζαν τον Λαγωό ως Tsih, ένα υπόστεγο ή καλύβι.

Κατά τις ιουδαιοχριστιανικές αναπαραστάσεις των ουράνιων μορφών (κυρίως 17ος αιώνας) ο Λαγωός προσομοιώθηκε από τον Ιούλιο Σίλερ με την προβιά του Γεδεών.

Ο Κλαύδιος Αιλιανός (2ος αιώνας μ.Χ.) στο έργο του «Περί ζώων ιδιότητος» αναφέρεται στην αρχαία πεποίθηση ότι ο λαγός απεχθανόταν τη φωνή του κόρακα, η οποία μπορεί να συνδυασθεί αστρονομικώς με το γεγονός ότι ο αστερισμός Λαγωός δύει λίγο μετά την ανατολή του αστερισμού Κόρακος, του ουράνιου κορακιού. Κάτι παρόμοιο μπορεί να αναφερθεί και για τον αετό, που βρίσκεται να επιτίθεται σε λαγό πάνω σε νομίσματα π.χ. της Ήλιδος: Ο Αετός (αστερισμός) κείται σε αντίθετη κατεύθυνση της ουράνιας σφαίρας, ως θερινός αστερισμός, από τον Λαγωό.

Εξάλλου, ο ανατολιστής Robert Brown Jr. (19ος αι.) γράφει για τη σχετική θέση Λαγωού και Ωρίωνος:

«Το ζήτημα που προβλημάτισε τους αρχαίους, γιατί ο γιγάντιος κυνηγός με το λαγωνικό του θα πρέπει να καταδιώκουν το πλέον δειλό πλάσμα, επιλύεται όταν αναγνωρίσουμε ότι ο Ωρίων ξεκίνησε ως ηλιακό αρχέτυπο και ότι ο λαγός είναι σχεδόν παγκοσμίως ένα σεληνιακό αρχέτυπο...»

Και αναφέρει την περίεργη σύνδεση μεταξύ λαγού και Σελήνης που εμφανίζεται σε κυλίνδρους της Μεσοποταμίας, συριακές σφραγίδες, κινέζικα νομίσματα, τα σεληνιακά γλυκά της Κεντρικής Ασίας και τους θρύλους μακρινών μεταξύ τους εθνών και αυτόχθονων φυλών. Η αστρονομική λαογραφία έχει πολλά παραδείγματα αυτού του ενδιαφέροντος συνδέσμου μεταξύ δορυφόρου και ζώου, και εμμέσως του αστερισμού Λαγωού. Η κοινή αιτιολόγηση ότι αμφότερα είναι «νυκτόβια» δεν φαίνεται ικανοποιητική κατά τον R.H. Allen. Εδώ μπορεί να αναφερθεί ενδεικτικώς η εξής ινδουιστική παράδοση: Ο λαγός (πρώιμη μετενσάρκωση του Βούδα), όντας συντροφιά με τον πίθηκο και την αλεπού, δέχθηκε την ικεσία του θεού Ίντρα, μεταμφιεσμένου σε ζητιάνο, που για να δοκιμάσει τη φιλανθρωπία τους τους ζήτησε φαγητό. Τα ζώα αναζήτησαν φαΐ, και μόνο ο λαγός απέτυχε να φέρει. Αλλά για να μη υστερήσει στο καθήκον προς τον ξένο, μάζεψε και άναψε μια φωτιά και έριξε τον εαυτό του μέσα σε αυτή προσφέροντάς τον για δείπνο προς τον θεό. Ο Ίντρα τον αντάμειψε τοποθετώντας τον στη Σελήνη, όπου τον βλέπουμε σήμερα.

Ο Γκουλντ απέδιδε στον Λαγωό 103 αστέρες μέχρι έβδομου μεγέθους.

* Ο α (άλφα) Λαγωού είναι και ο φωτεινότερος στον αστερισμό με φαινόμενο μέγεθος 2,58 και φέρει το ιδιαίτερο όνομα Αρνέμπ (Arneb), προφανώς από το αραβικό για όλο τον αστερισμό.

* Ο γ έχει φαινόμενο μέγεθος 3,60 και φασματικό τύπο F6 V.

* Ο δ έχει φαιν.μέγεθος 3,81 και φασματικό τύπο K0 III.

* Ο ζ έχει φαιν.μέγεθος 3,55 και φασμ.τύπο A2 V. Πριν από 1,05 εκατομμύριο χρόνια είχε περάσει σε μία ελάχιστη απόσταση 5,3 ετών φωτός από το Ηλιακό Σύστημα και τη Γη, με αποτέλεσμα να είναι ο φωτεινότερος αστέρας (φωτεινότερος από ό,τι ο Σείριος σήμερα) στον γήινο ουρανό επί περίπου 130.000 χρόνια. Σήμερα απέχει 70,2 έτη φωτός από εμάς.

* Ο μ έχει φαιν.μέγεθος 3,31 και φασμ.τύπο B9 IIIp (ιδιόμορφο, με έντονες φασματικές γραμμές Hg και Mn).

- Ο μεταβλητός αστέρας R Λαγωού (R Leporis), ορατός και με γυμνό μάτι στο μέγιστο της λαμπρότητάς του (φαιν.μέγεθος από 5,5 ως 11,7), είναι γνωστός ως ο «Πορφυρός Αστέρας του Hind» ("Hind's Crimson Star"), μεταβλητός τύπου Mira με περίοδο 427 ημέρες, ένα από τα ερυθρότερα άστρα στον ουρανό με δείκτη χρώματος (B-V) = 5,5.

- Ο αστέρας Gliese 229 B, με φαιν.μέγεθος 20, είναι ο πρώτος φαιός νάνος που ανακαλύφθηκε ποτέ και το μεγαλύτερου απόλυτου μεγέθους (21) σώμα εκτός Ηλιακού Συστήματος που απεικονίσθηκε ποτέ στο ορατό φως. Έχει μεθάνιο, CO και ιωδιούχο καίσιο στην ατμόσφαιρά του, και μάζα 30 ως 50 μάζες Δία. Απέχει από εμάς 19 έτη φωτός και λιγότερο από 50 AU από τον ογδόου μεγέθους ερυθρό νάνο αστέρα Gliese 229.

- Το σφαιρωτό σμήνος M79 (NGC 1904) έχει φαιν.μέγεθος 8,4 αλλά πολύ αμυδρούς αστέρες και φαινόμενη διάμετρο 8΄.

- Στα σύνορα με τον Κένταυρο κείται το υπόλειμμα υπερκαινοφανούς SN1006 σε εκτιμώμενη απόσταση από τη Γη 2.300 έτη φωτός.

- Ο Λαγωός διαθέτει και αμυδρούς γαλαξίες, με φωτεινότερους τους NGC 1964 (φαιν.μέγεθος 10,8) και NGC 1744 (φαιν.μέγεθος 11,1).

Οι 88 αστερισμοί

Αετός - Αιγόκερως - Αλώπηξ - Ανδρομέδα - Αντλία - Ασπίς - Βέλος - Βόρειος Στέφανος - Βοώτης - Βωμός - Γερανός - Γλύπτης - Γλυφείον - Γνώμων - Δελφίν - Διαβήτης - Δίδυμοι - Δίκτυον - Δοράς - Δράκων - Εξάς - Ζυγός - Ηνίοχος - Ηρακλής - Ηριδανός - Θηρευτικοί Κύνες - Ινδός - Ιππάριον - Ιπτάμενος Ιχθύς - Ιστία - Ιχθύες - Καμηλοπάρδαλις - Κάμινος - Καρκίνος - Κασσιόπη - Κένταυρος - Κήτος - Κηφεύς - Κόμη Βερενίκης - Κόραξ - Κρατήρ - Κριός - Κύκνος - Λαγωός - Λέων - Λυγξ - Λύκος - Λύρα - Μεγάλη Άρκτος - Μέγας Κύων - Μικρά Άρκτος - Μικρός Κύων - Μικρός Λέων - Μικροσκόπιον - Μονόκερως - Μυία - Νότιον Τρίγωνον - Νότιος Ιχθύς - Νότιος Σταυρός - Νότιος Στέφανος - Οκρίβας - Οκτάς - Οφιούχος - Όφις - Παρθένος - Περιστερά - Περσεύς - Πήγασος - Πρύμνα - Πτηνόν - Πυξίς - Σαύρα - Σκορπιός - Ταύρος - Ταώς - Τηλεσκόπιον - Τοξότης - Τουκάνα - Τράπεζα - Τρίγωνον - Τρόπις - Ύδρα - Ύδρος - Υδροχόος - Φοίνιξ - Χαμαιλέων - Ωρίων - Ωρολόγιον

Retrieved from "http://el.wikipedia.org/"
All text is available under the terms of the GNU Free Documentation License

Επιστήμη

Αλφαβητικός κατάλογος

Home

Index

Scientificlib.com